Bahasa Perancis kini kembali mekar di Malaysia. Sebagai bahasa kedua paling banyak dipelajari dan kelima paling banyak dituturkan di dunia, ia bukan sekadar bahasa romantis, tetapi juga bahasa diplomasi, pendidikan dan ekonomi global. Selain bahasa Inggeris, Perancis merupakan satu-satunya bahasa yang dituturkan di semua benua. Dan kini, di Malaysia, minat terhadap bahasa ini semakin berkembang pesat—dengan jumlah pelajar yang meningkat secara mendadak setiap tahun.
Namun, ramai yang tidak mengetahui bahawa Perancis telah lama memainkan peranan penting dalam sejarah pendidikan negara kita.
Jejak Awal Perancis dalam Sistem Pendidikan
Kehadiran mubaligh Katolik Perancis di Tanah Melayu bermula seawal akhir abad ke-18. Selepas diusir dari Siam, mereka berhijrah ke Kedah sebelum berhijrah ke wilayah lain. Sepanjang abad ke-19 dan 20, mereka menubuhkan lebih 100 sekolah di seluruh negara—termasuk Sekolah St Nicholas Convent di Kedah (1934) dan SMK St Thomas di Kuantan (1950).
Di Pulau Pinang sahaja, 19 buah sekolah yang diasaskan oleh mubaligh Perancis masih beroperasi hingga hari ini, antaranya:
a) SK dan SMK St Xavier’s Institution (1787)
b) SK dan SMK Convent Light Street (1852)
c) SK dan SMK St George Balik Pulau (1878)
d) SK dan SMK Convent Pulau Tikus (1922)
e) SK dan SMK Convent Bukit Mertajam (1931)
f) SJK(C) dan SMJK Convent Datuk Keramat (1935)
Nota :
SK – Sekolah Kebangsaan
SMK – Sekolah Menengah Kebangsaan
SJK() – Sekolah Jenis Kebangsaan Cina
SMJK(C) – Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan Cina
Warisan pendidikan ini menjadi bukti nyata sumbangan awal Perancis dalam memperkenalkan sistem pembelajaran moden di Malaysia.
Kebangkitan Semula Bahasa Perancis di Sekolah Malaysia
Bahasa Perancis pernah hilang dari kurikulum sekolah selepas kemerdekaan pada 1957. Namun, pada tahun 1984, ia kembali diperkenalkan secara rasmi melalui usaha Kementerian Pendidikan dan Jabatan Pendidikan Malaysia.
Pada awalnya, hanya empat orang guru mengajar bahasa ini sebagai aktiviti kokurikulum. Tetapi, dalam masa tiga dekad, jumlahnya meningkat kepada 60 guru di 56 sekolah menengah. Menjelang 2019, seramai 150 guru mengajar bahasa Perancis di sekolah dan universiti awam, hasil program latihan selama enam tahun yang dirancang khas oleh Kementerian Pendidikan.
Kini, pembelajaran bahasa ketiga digalakkan melalui Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2013–2025. Bahasa Perancis menjadi antara pilihan utama selain Mandarin, Arab dan Jepun.
Bahasa Perancis di Institusi Pengajian Tinggi
Hanya dua universiti awam yang menawarkan Ijazah Sarjana Muda dalam Bahasa dan Linguistik Perancis—Universiti Malaya dan Universiti Putra Malaysia. Namun, Universiti Malaysia Sarawak dan Universiti Malaysia Sabah turut menyediakan kursus elektif bahasa Perancis.
Di sekolah menengah, pelajar mengikuti silibus selama lima tahun sebelum menduduki peperiksaan DELF Scolaire, diploma antarabangsa yang dianugerahkan oleh Kementerian Pendidikan Perancis. Pada tahun 2023, seramai 3,000 pelajar Malaysia menduduki peperiksaan ini, menjadikan negara kita nombor satu di Asia dan keenam tertinggi di dunia dari segi bilangan calon.
Gelombang Baharu Pelajar Bahasa Perancis
Jumlah pelajar sekolah menengah yang belajar bahasa ini meningkat daripada 5,449 orang pada 2010 kepada lebih 15,000 orang pada 2023. Dalam kalangan pelajar universiti pula, jumlahnya berganda daripada 2,600 kepada lebih 5,000 orang dalam tempoh enam tahun.
Selain institusi awam, Alliance Française—pusat bahasa rasmi Perancis di seluruh dunia—juga menawarkan kursus kepada orang awam. Sejak 1998, lebih 28,000 rakyat Malaysia telah mendaftar untuk Diplôme Approfondi de la Langue Française (DALF). Cawangannya terletak di Kuala Lumpur dan di Jalan Phuah Hin Leong, George Town, Pulau Pinang.
Peluang Kerjaya dan Pendidikan Antarabangsa
Menguasai bahasa Perancis kini menjadi satu kelebihan daya saing dalam pasaran kerja. Lebih 300 syarikat Perancis beroperasi di Malaysia, termasuk 30 daripada 40 syarikat teratas dalam indeks saham Euronext NYSE. Antaranya: STMicroelectronics, Airbus, Peugeot (Stellantis), Decathlon, Safran, dan Schneider Electric. Dalam sektor perkilangan sahaja, hampir 11,000 pekerjaan telah diwujudkan sejak 1980.
Bagi Alwin, belajar bahasa Perancis membuka peluang baharu: “Ramai rakyat Malaysia boleh bertutur dalam BM, Inggeris dan Mandarin. Tapi tak ramai yang kuasai bahasa Perancis. Saya rasa ini boleh beri kelebihan bila mohon kerja dengan syarikat antarabangsa.”
Melissa pula memilih bahasa ini untuk tujuan akademik: “Saya ingin sambung pengajian di Perancis kerana sistem pendidikan di sana diiktiraf di seluruh dunia, terutama dalam bidang kejuruteraan.”
Kajian oleh Campus France pada 2017 mendapati kualiti pendidikan merupakan faktor utama pelajar antarabangsa memilih Perancis. Malah, pada tahun 2024, 44 institusi pengajian tinggi Perancis—termasuk empat dalam senarai 100 terbaik dunia—dimasukkan dalam penarafan Times Higher Education.
Minat Peribadi terhadap Bahasa dan Budaya
Bagi sesetengah individu seperti Puan Beihe, seorang pesara, belajar bahasa Perancis adalah untuk kepuasan diri. Beliau gemar membaca karya klasik sastera Perancis dan mendengar lagu lama dari negara itu. “Saya mahu faham dan hayati karya asal dalam bahasa asalnya,” katanya.
Morana Lefilliatre mendapat pendidikan dalam bidang Pengurusan Perniagaan dari Sunderland University, United Kingdom .
Rujukan
[1] Ministère de l'Europe et des Affaires étrangères. https://www.diplomatie.gouv.fr/en/coming-to-
france/studying-in-france/learning-french/
[2] SchoolAdvisor. 28 March 2017. https://schooladvisor.my/articles/jom-cakap-french-lah-embassy-france-
malaysia
[3] New Straits Times. 22 June 2019. https://www.nst.com.my/opinion/letters/2019/06/498178/early-kedah-
france-ties
[4] New Straits Times. 23 December 2018. https://www.nst.com.my/lifestyle/sunday-
vibes/2018/12/443094/sisters-mission
[5] French Embassy in Malaysia. https://www.facebook.com/FranceinMalaysia/posts/the-yang-di-pertuan-agong-
went-to-school-at-smk-st-thomas-in-kuantan-this-school/2006407589653766/
[6] French Embassy in Malaysia. https://my.ambafrance.org/French-Heritage-Trail-in-Penang
[7] S. N. Lim & R. Machart. Synergies Chili n°9 – 2013 p. 51-61 L’expansion du français en contexte multilingue
‘saturé’ : Le cas de la Malaisie
[8] New Straits Times. 29 March 2019. https://www.nst.com.my/news/nation/2019/03/474161/number-
secondary-school-university-students-taking-french-tripled#google_vignette
[9] Malaysia Education Blueprint 2013-2025
[10] French Embassy in Malaysia. https://my.ambafrance.org/Overview-of-French-language-in-Malaysia
[11] R. G. Point et al. Trends in Undergraduate Research (2021) 4(1): f1-12. Perceptions of Students Learning
French as a Foreign Language in Malaysia
[12] New Straits Times. 4 June 2021. https://www.nst.com.my/news/nation/2021/06/695748/alliance-
fran%C3%A7aise-opportunity-learn-french-and-enjoy-culture
[13] France24. 26 March 2014. https://www.france24.com/en/20140326-will-french-be-world-most-spoken-
language-2050
[14] New Straits Times. 4 June 2021. https://www.nst.com.my/news/nation/2021/06/695696/malaysia-proud-
host-french-businesses
[15] European Association for International Education. https://www.eaie.org/resource/culture-quality-france-
appeal-students.html
[16] Shanghai Ranking. https://www.shanghairanking.com/methodology/arwu/2023
[17] Campus France. https://www.campusfrance.org/en/international-rankings-france-reaches-top-places
[18] Campus France. https://www.campusfrance.org/en/actu/le-classement-mondial-du-times-higher-education-
2024-distingue-44-etablissements-francais
